موتور کرکره برقی
فهرست محتوا
قبل از اینکه به توضیح موتورهای درب‌های کرکره برقی بپردازیم، خیلی کوتاه تعریفی از موتورهای الکتریکی را بیان می‌کنیم.
انواع موتورهای الکتریکی
موتور الکتریکی یا الکتروموتور، (Electric motor) : گونه‌ای ماشین الکتریکی است که انرژی الکتریکی را به انرژی مکانیکی تبدیل می‌کند. اغلب موتورهای الکتریکی از طریق اثر متقابل بین میدان مغناطیسی و جریان الکتریکی در داخل یک سیم‌پیچ، برای تولید نیرو به شکل گشتاور و اعمال آن به شفت موتور عمل می‌کنند.
موتورهای الکتریکی را می‌توان توسط منابع برق جریان مستقیم (DC) مانند باتری‌ها یا یکسوکننده‌ها یا از طریق منابع برق جریان متناوب (AC) مانند شبکه برق به حرکت درآورد.
موتورهای AC عمومی‌ترین موتورهایی هستند که در سامانه‌های کنترل حرکت صنعتی و همچنین خانگی استفاده می‌شوند. طراحی ساده و مستحکم، قیمت ارزان، هزینه نگهداری پایین و اتصال آسان و کامل به یک منبع نیروی AC، امتیازات اصلی موتورهای AC می‌باشند. موتورهای الکتریکی را می‌توان باتوجه‌به ملاحظاتی مانند نوع منبع تغذیه، ساختار درونی، کاربرد و نوع حرکت خروجی طبقه‌بندی کرد.
موتورها ممکن است تک‌فاز، ۲ فاز یا ۳ فاز باشند. اغلب موتورهای الکتریکی دوار هستند، اما موتورهای خطی نیز وجود دارند.
در یک موتور دوار بخش متحرک را روتور و بخش ثابت را استاتور می‌نامند.
موتورهای الکتریکی در توان‌های مختلف تولید و به بازار عرضه می‌شوند.
روتور
استاتور
موتور کرکره برقی
باتوجه‌به تعاریف مذکور، موتور کرکره برقی نیز نوعی موتور الکتریکی است که منبع برق ورودی آن می‌تواند Ac یا DC باشد. همان‌طور که از نام آنها قابل‌درک است موتورهای AC با برق ۲۲۰ ولت شهری به حرکت در می‌آیند و موتورهای DC برای حرکت به جریان مستقیم نیاز دارند.
در صنعت کرکره‌های اتوماتیک، موتورهای DC به دستگاهی به نام یوپی‌اس متصل می‌شوند. سیستم یوپی‌اس به‌گونه‌ای است که برق شهری وارد این دستگاه می‌شود و توسط یک ترانس کاهنده به برق ۲۴ ولت تبدیل و ذخیره می‌گردد تا در صورت قطعی برق بتوانیم با برق ذخیره شده درآن، درب کرکره‌ای خود را باز یا بسته نماییم.
موتور کرکره برقی یکی از مهم‌ترین قسمت‌های کرکره برقی می باشد که وظیفه کنترل عملکرد درب را به عهده دارد. به همین دلیل می‌توان آن را قسمت هوشمند درب نامید. باتوجه‌به اینکه انواع مختلفی از این‌گونه موتورها در بازار موجود می‌باشند، به هنگام انتخاب موتور برای درب برقی بایستی دقت لازم صورت گیرد تا قدرت و سرعت موتور و همچنین نوع مکانیزم عملکرد موتور نسبت به ابعاد و کارایی درب موردنظر درست انتخاب شود.
قبلی
بعدی
قدرت موتورهای کرکره‌های برقی
موتورهایی که امروزه برای درب‌های کرکره‌ای طراحی شده‌اند و در بازار موجود می‌باشند، دارای وزن ۴۰ کیلوگرم تا ۱۵۰۰ کیلوگرم هستند که باتوجه‌به ابعاد درب و نوع تیغه مصرفی، موتور موردنظر انتخاب می‌گردد.
قدرت و توان موتور 300
قدرت و توان موتور 600
قدرت و توان موتور 800
قدرت و توان موتور 1000
قدرت و توان موتور 1500
جنس موتورهای کرکره برقی از لحاظ سیم پیچ
موتورهای کرکره برقی تنوع قیمت کافی وجود داشته باشد. جنس سیم‌پیچ موتورهای کرکره برقی در قیمت آن تاثیر بسزایی دارد. این موتورها در دو نوع سیم‌پیچ مس و آلومینیوم تولید می‌شوند.
موتورها با سیم‌پیچ مس از لحاظ کیفیت و قیمت تفاوت چشمگیری با موتورها با جنس آلومینیوم دارند. بااینحال طول عمر بالاتری نیز نسبت به موتورهای سیم‌پیچ آلومینیومی دارند. هنگامی که با موتور کرکره برقی، درب بالا و پایین می‌شود، دمای سیم‌پیچ موتوربالا می‌رود و درصورتی‌که از جنس آلومینیوم باشد و تعداد دفعات بالا و پایین شدن موتور بالا رود، سیم‌پیچ موتور کرکره برقی زودتر داغ شده و با سرعت بیشتری فرسوده می‌شود. پس درصورتی‌که تعداد دفعات استفاده از موتور زیاد باشد، بهتر است از موتور کرکره برقی با سیم‌پیچ مس استفاده کنیم تا طول عمر موتور هم کاهش نیابد و یا در مدت‌زمان کوتاهی از کار نیفتد
انواع موتور کرکره برقی از نظر مکانیزم
- سانترال
- توبلار
- ساید
نمای موتور سانترال
نمای موتور توبلار
نمای موتور ساید
هر کدام از موتورهای مذکور، مشخصات و ویژگی‌های خاص خود را دارند که در انتخاب موتور برای درب برقی بسیار مؤثر می‌باشد.
موتورهای سانترال
موتورهای سانترال اولین نمونه از موتورهای مورداستفاده در صنعت درب‌های اتوماتیک بودند. این موتورها در وسط درب، داخل رول نصب می‌شدند و تیغه‌ها با دوران این موتورها چرخیده و جمع می‌شدند. در این نمونه از درب‌های برقی بالارفتن یا به عبارتی باز شدن درب توسط فنرها انجام می‌شد و در ادامه به هنگام بسته‌شدن درب یا به عبارتی پایین آمدن کرکره از قدرت موتور استفاده می‌شد. باتوجه‌به استفاده هم‌زمان از قدرت یک موتور الکتریکی و همچنین فنرهایی که به‌صورت مکانیکی در این مکانیزم مداخله داشتند، به این نمونه از درب‌های کرکره‌ای سیستم شافت و فنر نیز می‌گویند. در این سیستم باتوجه‌به اینکه فنرها طول عمر کمتری نسبت به موتور داشتند، پس از گذشت مدت‌زمان نه‌چندان زیادی از نصب درب، معمولاً خرابی‌ها و تعمیرات زودرس به وجود می‌آمد که در ادامه باب بازار آمدن موتورهای توبلار و ساید و حذف فنر از سیستم درب کرکره‌ای اتوماتیک شد و موتورهای سانترال نیز از این صنعت خداحافظی کردند.
موتورهای توبلار
موتورهای توبلار موتورهایی هستند که در داخل شافت قرار می‌گیرند و با ایجاد یک حرکت چرخشی باعث چرخیدن شافت و به دنبال آن چرخیدن تیغه‌های کرکره حول شافت و باز و بسته‌شدن درب می‌شوند. باتوجه‌به اینکه موتورهای توبلار درون شافت قرار می‌گیرند، برای مکان‌هایی که با کمبود فضا جهت نصب موتور روبرو هستیم، این نمونه از موتورها بیشترین کارایی را دارند. همان‌طور که اشاره شد این موتورها داخل شافت قرار می‌گیرند که به همین دلیل آنها را موتورهای لوله‌ای نیز می‌نامند.
موتورهای توبلار به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که پس از نصب درب هیچ اثری از موتور در ظاهر درب کرکره‌ای پیدا نمی‌شود و به طور کامل در درون شافت قرار می‌گیرند و امنیت بالایی برای خودشان و درب ایجاد می‌کنند؛ ولی به همین دلیل که این موتورها درون شافت قرار می‌گیرند، در صورت نیاز به هرگونه تعمیرات بایستی درب به طور کامل باز شود تا موتور از درون شافت خارج و تعمیر گردد.
نحوه عملکرد موتور توبلار
موتورهای توبلار پس از قرار گرفتن در شافت، با پیچ‌ومهره مخصوص به خود درون شافت محکم شده و از طریق یک مکانیسم ضامن‌دار ساده کنترل می‌شوند. این مکانیسم یک گیربکس را به حرکت در می‌آورد که به نوبه خود با مکانیسم چرخ‌دنده شعاعی روی موتور توبلار درگیر می‌شود. این سیستم از یک جفت چرخ‌دنده برای اطمینان از عملکرد روان و منظم آن استفاده می‌کند و در نهایت موتور را به شافت متصل کرده تا درب کرکره‌ای را بالا یا پایین آورد. درواقع درب کرکره‌ای بر روی شافتی که در بالای درب قرار گرفته می‌پیچد. این امکان هم وجود دارد که از طریق کنترل از راه دور (استفاده از ریموت) درب را بالا یا پایین آورد و یا متوقف نماید. همچنین یک سیستم رهاسازی دستی با قطع برق وجود دارد که در صورت قطع برق، درب کرکره‌ای را می‌توان توسط یک آچار دستی مخصوص بالا و پایین نمود.
در مقایسه با موتورهای ساید، این درب‌ها نصب‌های بی‌صداتری دارند و معمولاً به دلیل کاهش تعداد قطعات کار در داخل سیستم، سایش و پارگی کمتری را متحمل می‌شوند.
موتورهای توبلار از نظر قدرت در دو دسته تولید می‌شوند
موتورهای توبلار سبک :
این موتورها بیشتر برای درب‌های کوچک‌تر و یا حفاظ‌هایی که برای پنجره‌ها تولید می‌گردد استفاده می‌شوند. موتورهای توبلار سبک با قدرت‌های 40، 50، 60، 80، 100، 120، 140، و 160 نیوتن بر متر مربع با برندهای مختلفی در بازار موجود می‌باشند.
- موتورهای توبلار سنگین:
موتورهای توبلار سنگین با قدرت‌های ۲۳۰ و ۳۰۰ نیوتن بر مترمربع ساخته شده‌اند که می‌توانند درب‌هایی با ابعاد بزرگ را به حرکت درآورند. البته امروزه با به بازار آمدن موتورهای ساید، استفاده از این موتورها خیلی کمتر شده است. همچنین موتورهای توبلار DC باقدرت ۱۰۰ کیلوگرم و به‌صورت محدود در بازار موجود می‌باشند.
مزایای موتورهای توبلار
- موتورهای توبلار در زمان کار کرد صدای کمی تولید می‌کنند.
- در مکان‌هایی که به‌خاطر نصب درب‌های ویترینی امکان بستن رول کرکره به سمت داخل وجود ندارد و بایستی رول درب به سمت بیرون باشد، برای امنیت بالاتر بهتر است از موتورهای توبلار استفاده شود.
- به دلیل قرارگرفتن موتورهای توبلار درون شافت، نمای ظاهری ساختمان بهتر می‌باشد. همچنین فضای کمتری را اشغال می‌کند.
- این دسته از موتورها در زمان قطعی برق با استفاده از یک آچار مخصوص به‌صورت دستی درب را بالا و پایین می‌کنند.
موتورهای ساید
موتور ساید بیرون از شافت و در کنار آن نصب می‌شود. طراحی این موتورها به‌گونه‌ای است که برای استفاده در درب‌های کوچک و بزرگ مناسب می‌باشند. موتورهای ساید بیشترین استفاده را در صنعت درب‌های کرکره‌ای اتوماتیک دارند.
این موتورها با قدرت‌های 300، 500، 600، 800، 1000، 1200، 1300 و 1500 کیلوگرم در بازار موجود هستند. معمولاً موتورهای ساید از ۳۰۰ کیلو تا ۱۰۰۰ کیلو تک‌فاز و موتورهای با قدرت‌های بیشتر از هزار کیلوگرم سه‌فاز می‌باشند.
مزیت‌های موتورهای ساید
همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم امروزه در صنعت درب‌های برقی موتورهای ساید بیشترین استفاده را دارا می‌باشند. در این قسمت از مقاله دلایل فراگیرشدن استفاده از موتورهای ساید را بیان می‌کنیم.
- ازآنجاکه موتورهای ساید بیرون از شافت و بر روی صفحه پلیت خود نصب می‌شوند، به‌راحتی در دسترس بوده و به هنگام سرویس‌های دوره ای دسترسی به آنها راحت‌تر بوده و عملیات تعمیر از نظر زمان و هزینه به صرفه تر می‌باشد.
- در موتورهای ساید علاوه بر ترمزهای الکتریکی که در داخل موتور تعبیه شده، سیستم پاراشوت یا ترمز مکانیکی نیز وجود دارد و به‌گونه‌ای طراحی گردیده که در صورت عدم عملکرد صحیح موتور کرکره برقی مانع از سقوط درب کرکره برقی شود.
- همان‌طور که اشاره شد، موتورهای ساید با قدرت‌های مختلف از 300 تا ۱۵۰۰ کیلوگرم تولید می‌شوند که با وجود این گونه موتورها درب‌های برقی با هر سایزی و تا وزن‌های حدود ۱۰۰۰ کیلوگرم به‌راحتی باز و بسته می‌شوند.
- موتورهای ساید به گونه ای طراحی شده اند که در زمان قطعی برق توسط یک زنجیر و به راحتی درب کرکره برقی را بالا و پایین کنند. البته موتورهای ساید باطری دار در زمان قطعی برق از شارژ خود استفاده کرده و به‌صورت اتوماتیک باز و بسته می‌شوند.
- موتورهای ساید DC به‌گونه‌ای طراحی شده اند که می‌توانند درب‌های با ترددهای بالا را به‌راحتی باز و بسته نمایند. همچنین در زمان قطع برق، با برق ذخیره در ups درب را بالا و پایین می‌کنند.
مقاسیه موتورهای ساید و توبلار
- همان‌طور که قبلاً اشاره شد موتورهای توبلار درون شافت مونتاژ می‌شوند ولی موتورهای ساید بیرون از شافت و بر روی صفحه پلیت خود نصب می‌شوند. به همین دلیل در مکان‌هایی که با کمبود فضا مواجه هستیم، ممکن است تنها گزینه‌ی ما استفاده از موتورهای توبلار باشد.
- قطر رول مورداستفاده در موتورهای توبلار نسبت به موتورهای ساید کمتر است. چراکه شافت مورداستفاده در موتورهای توبلار نسبت به موتورهای ساید کوچک‌تر می‌باشد.
- امروزه باتوجه‌به افزایش قیمت موتورها در مواردی که امکان استفاده از هر دو نوع موتور وجود داشته باشد، استفاده از موتورهای توبلار از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست. بااینحال در حالت کلی بدون در نظر گرفتن قیمت، قدرت موتورهای ساید از توبلار بیشتر بوده و قدرت بیشتر موتور ساید، باعث عمر طولانی‌تر موتور ساید نسبت به موتور توبلار می‌شود.
- در حالت کلی مدت زمان باز و بسته‌شدن درب برقی در موتورهای توبلار کمتر از موتورهای ساید است. بااینحال هر چه وزن درب برقی برای موتور نصب شده بیشتر شود، زمان باز و بسته‌شدن درب نیز بیشتر می‌شود.
- ازآنجاکه موتور ساید در کنار درب نصب می‌شود، ظاهر ساختمان را تحت‌تأثیر خود قرار می‌دهد.
- در حالت کلی موتورهای ساید نسبت به موتورهای توبلار قدرت بیشتری دارند و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تر هستند. همچنین در مواردی که محدودیت فضا نداشته باشیم، استفاده از موتورهای ساید بیشتر توصیه می‌شود.
عوامل مهم در انتخاب موتور کرکره برقی
اندازه درب
هرچه اندازه درب از لحاظ عرض یا ارتفاع بزرگ‌تر باشد، از موتور کرکره برقی قوی‌تری باید استفاده نمود. معمولاً برای درب‌های بزرگ از موتورهای ساید استفاده می‌شود. هرچه اندازه درب بزرگ‌تر باشد، قدرت موتور هم بیشتر می‌شود. درصورتی‌که ارتفاع درب به 6 متر و بالاتر برسد، باید از موتورهای با وزن بالاتر از 600 کیلوگرم استفاده نمود. چراکه ماکسیمم ارتفاعی که موتورهای 300 و 600 کیلوگرم می‌توانند بالا یا پایین کنند، تا 6 متر می‌باشد.
وزن تیغه‌های کرکره برقی
علاوه بر اندازه درب، وزن تیغه کرکره برقی را هم باید در نظر گرفت. وزن تیغه‌های کرکره برقی در هر متر مربع از 3 کیلوگرم تا وزن‌های بالاتر از 10 کیلوگرم تولید می‌شوند. هرچه وزن کرکره برقی افزایش یابد، نیاز به استفاده از موتورهایی با توان بالاتر می‌باشد و در وزن‌های بالاتر دقیقاً مثل ابعاد بزرگ‌تر، موتورهای ساید جای موتورهای توبلار را می‌گیرند.
محل قرارگیری موتور کرکره برقی
محل قرارگیری موتور کرکره برقی ممکن است باعث ایجاد محدودیت‌هایی در انتخاب آن شود. معمولاً درصورتی‌که سمت رول کرکره برقی به داخل باشد، اولین انتخاب، موتور ساید می‌باشد. اما درصورتی‌که سمت رول کرکره برقی به بیرون باشد، مخصوصاً اگر ارتفاع درب کوتاه باشد، معمولاً موتور توبلار انتخاب می‌شود تا امنیت بیشتری داشته باشد. بااینحال درصورتی‌که موتور توبلار از لحاظ قدرت جوابگوی کار ما نباشد، از موتور ساید استفاده می‌شود و برای امنیت بالاتر از کاور موتور ساید استفاده می‌شود تا بر روی موتور بسته شده و امکان سرقت را کاهش دهد. بااینحال حتی اگر سمت رول کرکره برقی به داخل باشد، ممکن است فضای کافی برای نصب موتور ساید نباشد و به اجبار از موتور توبلار استفاده کنیم.
سرعت موردنیاز جهت باز و بسته‌شدن درب
موتورهای ساید و توبلار با سرعت‌های متفاوتی تولید می‌شوند و به بازار عرضه می‌شوند و باتوجه‌به کارایی درب یا محل نصب درب، سرعت موردنظر موتور را انتخاب می‌کنیم. به طور مثال در سازمان آتش نشانی به دلیل اهمیت موضوع سرعت باز و بسته‌شدن درب، نیاز به استفاده از موتورهای کرکره برقی پرسرعت می‌باشد. معمولاً موتورهای پرسرعت، هم به‌صورت ساید و هم توبلار تولید می‌شوند.
میزان باز و بسته‌شدن درب
هر چه میزان تردد شبانه‌روزی درب برقی بیشتر شود، باید از موتور کرکره برقی با قدرت و کیفیت بهتر استفاده شود. معمولاً در مکان‌هایی که میزان باز و بسته‌شدن درب برقی بالا می‌باشد، از موتورهای کرکره برقی با جنس سیم‌پیچ مس استفاده می‌شود. سیم‌پیچ موتورهای معمولی، آلومینیومی می‌باشد که در مقایسه با موتورهای سیم‌پیچ مسی مقاومت دمایی بسیار کمتری دارند. هرچه درب برقی بیشتر باز و بسته شود، دمای سیم‌پیچ موتورها زودتر بالا می‌رود و باعث فرسودگی موتور می‌شود. بنابراین برای درب‌های برقی با ترددهای بالا استفاده از موتورهای کرکره برقی با سیم‌پیچ آلومینیومی توصیه نمی‌شود
معرفی اجزاء موتورهای ساید
کلگی موتور ساید
کلیه سیم کشی‌های داخلی موتور ساید در نهایت در قسمت بالای موتور ساید به خازن‌ها و سایر لوازم مربوطه متصل می‌شوند و این قسمت از موتور توسط یک روکش بسته می‌شود. به این روکش کلگی موتور ساید گفته می‌شود.
گیربکس
مکانیزم انتقال قدرت در موتورهای ساید توسط یک گیربکس انجام می‌گیرد. این گیربکس متشکل از چند عدد چرخ‌دنده با سایز و گام مخصوص به خود می‌باشد.
چرخ‌دنده‌های واسطه
در موتورهای ساید یک سری چرخ‌دنده واسطه وجود دارد. این چرخ‌دنده‌ها عبارت‌اند از چرخ‌دنده شش‌ضلعی، چرخ‌دنده گرد کوچک و چرخ‌دنده میکروسوئیچ.
چرخ‌دنده شش‌ضلعی بر روی شافت شش‌ضلعی موتور نصب می‌شود که وظیفه انتقال حرکت موتور را برعهده دارد. چرخ‌دنده شش‌ضلعی به چرخ‌دنده گرد کوچک متصل شده و چرخ‌دنده گرد کوچک با چرخ‌دنده میکروسوئیچ درگیر می‌شود و در نهایت به مکانیزم میکروسوئیچ می‌رسیم که وظیفه تعیین حد بالا و پایین موتور را بر عهده دارد. یعنی جایی که موتور در بالا و پایین درب می‌ایستد.
سیم‌پیچ
سیم‌پیچ موتورهای ساید متشکل از روتور و استاتور بوده که باتوجه‌به قدرت موتور متغیر می‌باشد. این سیم‌پیچ‌ها از جنس آلومینیومی و مسی هستند. سیم‌پیچ‌های مسی نسبت به آلومینیومی مقاومت دمایی بیشتری دارند به همین سبب طول عمر سیم‌پیچ‌های مسی بسیار بیشتر از آلومینیومی است. همچنین موتورهای AC دارای یک سنسور حرارتی هستند که در صورت بالارفتن دمای سیم‌پیچ تا حد مشخصی، این سنسور، موتور را از کار می‌اندازد و تا زمانی که دمای سیم‌پیچ موتور به‌اندازه کافی پایین نیاید، موتور کار نمی‌کند. این سنسور از فرسودگی زودهنگام موتور جلوگیری می‌کند. به همین سبب در صورت باز و بسته‌شدن مکرر درب، ممکن است با مشکل قطع‌شدن موتور مواجه شویم. بااینحال سیم‌پیچ‌های مسی به دلیل مقاومت بیشتر در برابر افزایش دما، طول عمر بسیار بالاتری نسبت به سیم‌پیچ‌های آلومینیومی دارند و معمولاً قطعی موتور برای موتورهایی است که سیم‌پیچ آنها آلومینیومی می‌باشد.
پایه گیربکس
پایه گیربکس موتورهای ساید معمولاً از جنس آلومینیوم تولید می‌شوند و چرخ‌دنده‌ها بر روی آن نصب می‌شود. همچنین موتور ساید به‌وسیله پایه‌ی گیربکس بر روی صفحه پلیت خود نصب می‌گردد.
میکروسوئیچ
از اصلی‌ترین قطعات موتور ساید می‌باشد. وظیفه‌ی میکروسوئیچ تنظیم حد بالا و پایین درب کرکره برقی است. ما حد بالای درب برقی یعنی زمانی که درب کاملاً جمع می‌شود و همچنین حد پایین آن یعنی زمانی که کرکره برقی بر روی زمین قرار می‌گیرد را با استفاده از میکروسوئیچ تنظیم می‌کنیم. نحوه‌ی عملکرد میکروسوئیچ هم به این گونه است که دارای یک شاسی قطع کن می‌باشد که در زمان حرکت موتور با رسیدن به انتها و برخورد مهره‌های مخصوص آن به شاسی قطع کن، موتور را متوقف می‌کند. معمولاً به دلیل قرارگرفتن میکروسوئیچ در کنار موتور و حساسیت این قطعه دارای یک کاور است که بر روی آن قرار گرفته و از آن محافظت می‌کند. جنس این کاورها بسته به نوع موتور، فلزی یا پلاستیکی می‌باشد.
وظیفه اصلی کاور میکروسوئیچ، حفاظت از میکروسوئیچ‌ها در مقابل آب و رطوبت می‌باشد. به‌همین‌سبب هنگام تعمیر موتورهای ساید و یا در زمان شستشوی درب یا به هنگام بارندگی بایستی دقت شود که آب وارد محفظه میکروسوئیچ‌شود. زیرا این میکروسوئیچ‌ها قطعات الکترونیکی هستند که نسبت به رطوبت حساسیت بالایی دارند.
صفحه پلیت موتور ساید
همان‌طور که قبلاً اشاره شد، هر موتور ساید دارای دو صفحه پلیت می‌باشد. این صفحه پلیت‌ها در دو طرف درب برقی نصب می‌شوند و به جهت نصب موتور کرکره برقی و همچنین شافت مورداستفاده در بین ستون‌های درب برقی استفاده می‌شوند.
البته باید به این نکته اشاره کرد که صفحه پلیت‌هایی که برای موتور ساید استفاده می‌شود، با صفحه پلیت‌های موتور توبلار، متفاوت می‌باشد. موتور توبلار به دلیل اینکه درون شافت قرار می‌گیرد، هر دو صفحه پلیت آن یکسان هستند و نقش نگهدارنده شافت و کرکره برقی و همچنین موتور توبلاری که درون شافت قرار دارد را در بالای درب دارند. بااینحال صفحه پلیت‌های موتور ساید کاملاً متفاوت می‌باشند. چرا که موتور ساید بر روی یکی از این صفحه پلیت‌ها نصب می‌شود.
به همین دلیل صفحه پلیتی که موتور ساید بر روی آن نصب می‌شود، بزرگ‌تر و ضخیم‌تر از صفحه پلیت دوم است. صفحه پلیت دوم از لحاظ شکل ظاهری دارای یک طراحی خاص است و کاملاً مسطح می‌باشد و با استفاده از یک اندکپ به شافت متصل می‌گردد. اندکپی که بر روی این صفحه پلیت نصب می‌شود، نقش هرزگرد را دارد که آن را در قسمت مربوط به لوازم جانبی موتور ساید توضیح می‌دهیم.
بر روی صفحه پلیت اصلی، غیر از موتور ساید اجزای دیگری نیز نصب می‌شوند. این قطعات عبارت‌اند از: چرخ‌دنده کوچک (خورشیدی)، چرخ‌دنده بزرگ (طبق)، زنجیر، پاراشوت و پیچ‌های نگهدارنده موتور.
مکانیزم حرکتی موتورهای ساید بدین صورت می‌باشد که حرکت خروجی موتور ساید توسط یک شافت به چرخ‌دنده کوچک انتقال داده می‌شود. چرخ‌دنده کوچک به‌وسیله یک زنجیر حرکت خود را به چرخ‌دنده بزرگ منتقل می‌کند. در این مکانیزم پس از انتقال حرکت به چرخ‌دنده بزرگ، سرعت موردنظر باتوجه‌به سایز چرخ‌دنده متغیر می‌باشد. چرخ‌دنده بزرگ به‌وسیله یک پایه چدنی عملیات حرکت دورانی را به شافت منتقل می‌نماید.
باتوجه‌به توضیحات مذکور در مکانیزم درب‌های کرکره برقی، حرکت از یک جهت توسط موتور به شافت انتقال داده می‌شود. همچنین از طرف دیگر یک هرزگرد به‌عنوان نگهدارنده شافت و همچنین اتصال شافت به صفحه پلیت دوم استفاده می‌شود. هرزگرد مذکور را در سیستم درب‌های کرکره‌ای اندکپ می‌نامیم. این اندکپ متشکل از دو عدد پولک، یک عدد بلبرینگ، یک عدد شافت، نگهدارنده بلبرینگ و پیچ و مهره‌های مخصوص به خود می‌باشد.
یکی از دیگر از قطعاتی که بر روی صفحه پلیت سمت موتور نصب می‌شود، پاراشوت است. به مکانیزم پاراشوت، ترمز هم گفته می‌شود. بااینحال موتور ساید دارای سیستم ترمز جداگانه می‌باشد و پاراشوت سیستم ترمز موتور ساید نیست. کار اصلی پاراشوت این است که در صورت پاره شدن زنجیر، از سقوط درب برقی جلوگیری کند. همان‌طور که گفته شد در صفحه پلیت انتقال حرکت از طریق زنجیر بین چرخ‌دنده بزرگ و کوچک صورت می‌گیرد. پاراشوت با استفاده از یک فنر بر روی صفحه پلیت محکم می‌شود و از یک سمت بر روی زنجیر قرار می‌گیرد و از سمتی دیگر با چرخ‌دنده بزرگ درگیر می‌شود. بااینحال به‌واسطه حرکت زنجیر به هر سمتی که باشد، باعث خلاص‌شدن درگیری پاراشوت با چرخ‌دنده بزرگ می‌شود. درصورتی‌که زنجیر پاره شود، فنری که در نصب پاراشوت قرار دارد، پاراشوت را بر روی چرخ‌دنده بزرگ قفل کرده و مانع از سقوط درب برقی می‌شود.
کلید دستی
یکی از اجزای موتور ساید که نقش کنترل حرکت موتور را دارد، کلید دستی است. بیشتر موتورهای کرکره برقی که در بازار موجود هستند در زمان مونتاژ، کلید دستی بر روی آنها نصب شده است. کلید دستی دارای سه دکمه می‌باشد که برای بالا یا پایین کشیدن درب برقی و همچنین توقف آن استفاده می‌شود. با فشردن کلید اول از سمت بالا موتور درب را به بالا می‌کشد. دکمه وسط برای توقف موتور بوده و دکمه سوم هم جهت موتور را عکس می‌کند و درب به پایین می‌آید. کلید دستی معمولاً دارای یک سیم بلند می‌باشد تا زمانی که موتور نصب شد، در پایین درب در محلی مانند یک کلید برق نصب شود و به‌راحتی بتوان درب را بالا و پایین نمود.
انواع کلید دستی
- کلید دستی سیم‌دار:
همان‌طور که اشاره شد اکثر موتورها این کلید را بر روی خود دارند. درصورتی‌که موتور کلید دستی نداشته باشد، به‌صورت جداگانه می‌توان کلید دستی را خریداری نمود و بر روی موتور نصب کرد. به این نوع از کلید دستی‌ها، کلید دستی معمولی یا کلید دستی سیم‌دار می‌گویند.
- کلید دستی وایرلس:
امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی نوعی دیگر از این کلیدها در بازار تولید شده است که فاقد سیم هستند و سیستم عملکرد آنها به‌صورت لرنینگ یا بلوتوثی می‌باشد. این کلیدها شبیه به کلیدهای برق هستند و دقیقاً مثل نوع قبلی دارای سه دکمه برای کنترل حرکت موتور می‌باشند. برای نصب کلید دستی ابتدا باید آن را بر روی مدارفرمان موتور ساید تنظیم کرد و سپس در محل موردنظر بدون اینکه کابل برقی به آن متصل باشد، نصب نمود.
مدارفرمان و ریموت
یکی دیگر از اجزای مهم موتورهای کرکره برقی مدار فرمان و ریموت است. ریموت‌ها مانند کلیدهای دستی هستند با این تفاوت که کلیدهای دستی در یک محل ثابت نصب می‌شوند. اما ریموت‌ها را مانند یک جاکلیدی می‌توانیم همراه خود داشته باشیم. یکی از مزایایی که ریموت‌ها نسبت به کلیدهای دستی دارند این است که کلیدهای دستی به دلیل اینکه ثابت هستند باید در مکانی نصب شوند که امن باشد تا غریبه‌ای به آن دسترسی نداشته باشد. برای همین کلیدهای دستی درون ساختمان قرار می‌گیرند. گاهی اوقات به‌منظور امنیت بیشتر کلیدهای دستی را از کار می‌اندازند. برای اینکه ریموت‌ها را بتوانیم با موتور تنظیم کنیم، نیاز به یک وسیله دیگر داریم. برای این کار ما از مدار فرمان استفاده می‌کنیم. مدار فرمان و ریموت به‌وسیله امواج مغناطیسی با هم ایجاد ارتباط می‌کنند. به صورتی که ریموت با فرستادن امواجی با فرکانس مشخص، دستور را به مدار فرمان انتقال می‌دهد و مدارفرمان دستور صادره از ریموت را به موتور منتقل می‌کند. در نهایت عملیات بالا و پایین شدن درب انجام می‌گیرد.
فرکانس ریموت‌ها
ریموت‌ها دارای فرکانس‌های مختلفی هستند. بیشتر ریموت‌ها دارای فرکانس 433 مگاهرتز می‌باشند. ریموت‌ها با فرکانس 315 و 350 مگاهرتز هم در بازار موجود می‌باشند. همان‌طور که گفتیم ریموت‌ها باید بر روی مدارفرمان تنظیم شوند تا امواج مغناطیسی بین مدارفرمان و ریموت منتقل شود. برای تنظیم‌کردن ریموت بر روی مدارفرمان حتماً بایستی هر دو دارای فرکانس مشابه باشند تا عمل کددهی یا تنظیم‌کردن به‌درستی انجام گیرد.
نحوه کددهی (تنظیم‌کردن) ریموت‌ها
معمولاً به سه طریق ریموت‌ها و مدارفرمان با هم تنظیم می‌شوند. درواقع ریموت‌ها از نظر کددهی به سه نوع تقسیم‌بندی می‌شوند و هر ریموت از یک روش کددهی پشتیبانی می‌کند. رایج‌ترین روش تنظیم یا کددهی برای ریموت‌هایی است که به روش لرنینگ تنظیم می‌شوند که بسته به نوع و شکل ظاهری مدارفرمان، بر روی بدنه آن یک دکمه به نام دکمه لرن یا لرنینگ وجود دارد که با فشردن آن چراغ مدارفرمان شروع به چشمک‌زدن می‌کند و پس از آن دکمه‌های ریموت را یک‌به‌یک فشار می‌دهیم تا تمامی جهات ریموت کار کند و این روش کددهی به‌صورت لرنینگ می‌باشد.
دو نوع ریموت با روش‌های کددهی دیگر هم وجود دارد که امروزه کمتر استفاده می‌شود که با نام ریموت بلوتوثی و دیپ سویچ شناخته شده‌اند.
اندکپ
از دیگر یراق‌آلات موتور ساید می‌توان به اندکپ اشاره کرد. همان‌طور که گفته شد موتور بر روی صفحه پلیت سمت موتور نصب می‌شود. در طرف دیگر در صفحه پلیت دوم و در انتهای شافت اندکپ نصب می‌شود و بر روی صفحه پلیت محکم می‌گردد. بلبرینگی در اندکپ قرار دارد تا در زمانی که از سمت دیگر، موتور اقدام به چرخش شافت کند، اندکپ هم با شافت بچرخد. درواقع اندکپ نقش هرزگرد را ایفا می‌کند. برای همین به صفحه پلیت دوم موتور ساید، صفحه پلیت هرزگرد هم گفته می‌شود. اندکپ‌ها به دو صورت پلاستیکی و فلزی تولید می‌شوند. سایز اندکپ مورداستفاده برای موتور ساید، 4 اینچ و برای موتور توبلار 3 اینچ می‌باشد. به این دلیل که شافت مورداستفاده برای موتور توبلار در حالت کلی 3 اینچ و برای موتور ساید 4 اینچ می‌باشد. البته معمولاً برای موتورهای با وزن 300 و 600 کیلوگرم سایز شافت 4 اینچ است ولی بسته به نوع و کارکرد و همچنین برند موتور برای وزن‌های بالاتر از 600 کیلوگرم، سایز شافت مورداستفاده برای موتور هم افزایش میابد. برای موتور توبلار وزن 230 و 300 کیلوگرم هم سایز شافت 4 اینچ می‌باشد.
کاور موتور ساید
تیغه‌های کرکره برقی از لحاظ رول، به‌صورت رول داخل یا رول بیرون نصب می‌شوند. همان‌طور که قبلاً اشاره شد، زمانی که کرکره برقی از لحاظ رول به سمت بیرون باشد، به دلایل امنیتی از موتور توبلار استفاده می‌شود. ولی درصورتی‌که از موتور ساید استفاده شود، ازآنجاکه بیرون درب قرار می‌گیرد، از لحاظ امنیتی کاوری از جنس ورق آلومینیوم بر روی آن نصب می‌کنند تا از دسترس سارقین در امان باشد. همچنین در زمان بارش باران و یا ایجاد گردوخاک از موتور محافظت کند. معمولاً کاورها یک دریچه برای دسترسی به زنجیر خلاص کن دارند تا در زمان قطع برق به زنجیر دسترسی داشته باشند. امروزه کاورهای موتور ساید با قیمت‌های متنوعی در بازار وجود دارد. هر چه ضخامت ورق آلومینیومی بیشتر شود، قیمت آن هم افزایش میابد. بااینحال درصورتی‌که قصد استفاده از کاور موتور ساید را دارید، پیشنهاد می‌شود از کاورهای سنگین استفاده کنید، چرا که کاورهای خیلی سبک بیشتر نقش تزئینی دارند تا اینکه بخواهد جلوی سارقین را بگیرد. متأسفانه به دلیل وجود بازار رقابتی وزن کاورها به‌شدت کاهش‌یافته و استفاده چندانی برای این نوع کاورها وجود ندارد.
چشمی
یکی دیگر از یراق‌آلاتی که به همراه موتور بر روی درب برقی می‌توانیم نصب کنیم، چشمی‌ها هستند. چشمی‌ها به‌صورت جفتی در بازار تولید می‌شوند. نحوه عملکرد چشمی‌ها بر اساس امواج مادون‌قرمز می‌باشد.
معمولاً پیشنهاد می‌شود زمانی که می‌خواهیم چشمی‌ها را نصب کنیم در ارتفاعات پایین درب باشد و ارتفاع از 60 سانتی‌متر بیشتر نشود. برای نصب چشمی‌ها، این دو چشمی باید دقیقاً روبه روی همدیگر نصب شوند تا امواج مادون‌قرمز این دو در یک راستا قرار گیرد.
زمانی که یک شیء یا شخصی از درب عبور کند و ارتباط بین این امواج را قطع کند، درصورتی‌که درب در حال بالا یا پایین‌رفتن باشد، حرکت درب را قطع می‌کند. به طور مثال درصورتی‌که ماشینی وارد پارکینگ شود و به‌صورت اشتباه دکمه پایین آمدن درب فشار داده شود و راننده متوجه این موضوع نشده باشد، هنگامی که ماشین از درب عبور کند، چشمی درب را متوقف می‌کند تا از حادثه‌های احتمالی جلوگیری شود. یا حتی کودکی که در زمان بسته‌شدن درب قصد داخل یا خارج‌شدن داشته باشد. یکی از دلایل انتخاب ارتفاع پایین هم می‌تواند همین موضوع باشد. چشمی‌ها امنیت درب‌های کرکره‌ای را بالا می‌برند.
برای نصب چشمی‌ها نیاز به مدار فرمانی است که نصب چشمی بر روی خود را ساپورت کند. معمولاً به این مدار فرمان‌ها، مدار فرمان فول می‌گویند. مدار فرمان‌های فول قابلیت نصب چشمی و فلشر را دارند. مدار فرمان‌های معمولی معمولاً نصب چشمی و فلشر بر روی خود را ساپورت نمی‌کنند. درصورتی‌که نصب چشمی یا فلشر را در آینده دارید، اطمینان حاصل کنید که مدار فرمان موتور شما قابلیت نصب این دو را ساپورت می‌کند.
فلشر
فلشر یا چراغ چشمک‌زن یکی دیگر از یراق‌آلات مورداستفاده برای مجموعه کرکره برقی می‌باشد. همان‌طور که در قسمت قبل گفته شد، برای نصب فلشر باید از مدار فرمان فول استفاده کرد. فلشر‌ها بر اساس نوع موتور انتخابی که AC یا DC باشد، ولتاژهای متفاوتی دارد. درصورتی‌که موتور DC باشد، باید از فلشر با ولتاژ 24 ولت و اگر موتور AC باشد، از 220 ولت استفاده کرد. درصورتی‌که فلشر 24 ولت را به موتور AC وصل کنیم، فلشر سریعاً می‌سوزد. عملکرد چراغ چشمک‌زن به این‌گونه است که زمانی که درب بالا یا پایین می‌شود، چراغ چشمک‌زن نقش هشداردهنده را دارد که درب در حال باز شدن یا بسته‌شدن است. به طور مثال هشدار به دیگران که فرضاً یک خودرو از این ساختمان در حال بیرون آمدن است. فلشرهایی که در بازار موجود هستند در دو نوع بی سیم و سیم دار تولید می‌شوند.
نحوه نصب موتورهای ساید
قبل از نصب موتورهای ساید، اولین کاری که باید انجام شود، نصب پروفیل‌ها در دیواره‌های مجاور درب است. پس از نصب پروفیل‌ها باید صفحه پلیت‌های موتور ساید را بر روی پروفیل‌ها نصب کنیم. نکته مهم در نصب صفحه پلیت‌ها این است که مرکز صفحه پلیت‌ها باید در یک راستا قرار گیرد. به همین خاطر از ابتدا از زمانی که می‌خواهیم صفحه پلیت‌ها را نصب کنیم، مرکز صفحه پلیت‌ها را مشخص می‌کنیم و با استفاده از شیلنگ تراز یا تراز لیزری به نحوی صفحه پلیت‌ها را تنظیم و نصب می‌کنیم که مرکز صفحه پلیت‌ها در یک راستا قرار گیرند.
ما به این دلیل این کار را انجام می‌دهیم تا زمانی که شافت نصب شد، شافت مورداستفاده باید کاملاً تراز باشد تا از آسیب‌های جدی بعدی جلوگیری شود.
پس از نصب صفحه پلیت‌ها، شافت را به کمک یراق‌آلات جانبی بین دو صفحه پلیت نصب می‌کنیم. در نهایت خود موتور را بر روی صفحه پلیت مخصوص خود نصب می‌کنیم و زنجیر موتور را رگلاژ می‌نماییم. همان‌طور که قبلاً گفتیم صفحه پلیت‌های موتور ساید با همدیگر متفاوت هستند به صفحه پلیتی که موتور ساید بر روی آن نصب می‌شود صفحه پلیت سمت موتور و به صفحه پلیت قرار گرفته در طرف مقابل، صفحه پلیت سمت هرزگرد گفته می‌شود.
بعد از اینکه موتور بر روی صفحه پلیت نصب شد نوبت به نصب مدار فرمان می‌رسد. پس مدار فرمان را بر روی موتور وصل می‌کنیم و در نهایت ریموت‌های مدار فرمان را بر روی آن ست (تنظیم) می‌کنیم.
نحوه نصب موتور توبلار
نصب موتور توبلار با موتور ساید متفاوت می‌باشد. همان‌طور که از اسم موتورهای توبلار مشخص است، این موتورها، موتورهای لوله‌ای هستند. بدین معنی که خود موتور درون شافت قرار می‌گیرد. پس از اندازه زدن و برش شافت به‌اندازه موردنیاز، موتور را داخل شافت نصب می‌کنیم. موتورهای توبلار به‌صورت کامل در شافت قرار می‌گیرند و به‌وسیله چند عدد پیچ بر روی شافت محکم می‌شوند. پس از اینکه در یک سمت شافت، موتور را نصب و محکم کردیم، در سمت دیگر شافت اندکپ را نصب می‌کنیم. اندکپ یک هرزگرد است که زمانی که موتور از یک جهت شافت را می‌چرخاند، اندکپ در سمت دیگر شافت نصب و محکم شده تا عملیات دورانی شافت صورت پذیرد.
تا این مرحله در یک سمت شافت، موتور و در سمت دیگر آن اندکپ نصب شده است. تمامی این مراحل بر روی زمین و در ابتدا انجام می‌گیرد. در مرحله بعد نوبت نصب صفحه پلیت‌های موتور توبلار می‌رسد. موتور توبلار دو صفحه پلیت مشابه به هم دارد که بر خلاف موتور ساید که صفحه پلیت‌های آن با هم متفاوت می‌باشند، برای موتور توبلار شبیه به هم هستند. دلیل آن هم این است که موتور توبلار درون شافت نصب می‌شود؛ اما در موتور ساید موتور بر روی صفحه پلیت نصب می‌شد.
صفحه پلیت‌های موتور توبلار هم مانند صفحه پلیت‌های موتور ساید باید بر روی پروفیل‌هایی که در اطراف دهنه درب قرار گرفته‌اند نصب شوند. همچنین در ابتدا باید مرکز صفحه پلیت‌ها را مشخص کنیم و در هنگام نصب، مرکز دو صفحه پلیت در یک راستا قرار گیرند. مثل موتور ساید هم‌راستا کردن مرکز صفحه پلیت‌ها را با شیلنگ تراز یا تراز لیزری انجام می‌دهیم. پس از نصب صفحه پلیت‌ها نوبت به پایه ستاره‌ای یا براکت می‌رسد. برای این منظور نیاز به دو پایه ستاره‌ای داریم تا بر روی صفحه پلیت‌ها نصب کنیم. دو پایه ستاره‌ای بر روی دو صفحه پلیت جوش داده می‌شوند و در صفحه پلیت سمت موتور، شافت خروجی موتور و در صفحه پلیت سمت هرزگرد، شافت خروجی هرزگرد درون این پایه ستاره‌ای‌ها قرار می‌گیرد. در این مرحله کار به انتها می‌رسد و شافت موردنظر که موتور توبلار و اندکپ هم بر روی آن نصب شده بود را با پایه ستاره‌ای‌ها تنظیم و در محل خود در بالای درب قرار می‌دهیم.
